Ethereum Hard Fork là gì?
Ethereum Fork là các bản nâng cấp của Ethereum blockchain giúp mạng lưới giải quyết các vấn đề hiện tại và nâng cấp thành các phiên bản tốt hơn. Khi một Ethereum Hard Fork diễn ra, các quy tắc và luật lệ trên chuỗi khối của Ethereum sẽ thay đổi, khiến các khối (block) và giao dịch đã được xác nhận bởi quy tắc cũ trở nên không còn hợp lệ.
Không giống như nhiều blockchain khác, các Hard Fork của Ethereum thường được lên kế hoạch kỹ lưỡng. Chuỗi khối mới thường theo hướng của chuỗi fork, dẫn đến số lượng chain tách ra từ Ethereum không nhiều. Những chuỗi tách ra nổi bật bao gồm Ethereum Classic (sau sự kiện The DAO Hack) và Ethereum POW (sau sự kiện The Merge). Trong khi đó, Bitcoin đã từng Fork thành nhiều chain khác nhau như Bitcoin Gold, Bitcoin Cash, BitcoinABC, BitcoinSV,…
Tại sao Ethereum Hard Fork diễn ra?
Ethereum Hard Fork được thực hiện để cải tiến mạng lưới Ethereum, thường bao gồm việc thêm các tính năng mới và cải thiện tính bảo mật. Những thay đổi này thường được lên kế hoạch theo lộ trình phát triển (roadmap) từ những ngày đầu tiên của Ethereum, vì vậy các đợt Hard Fork của Ethereum hiếm khi gặp trục trặc.
Đề xuất cải tiến trước khi Fork
Trước mỗi đợt Fork, cộng đồng Ethereum sẽ đưa ra các đề xuất cải tiến Ethereum (Ethereum Improvement Proposals – EIPs) để xem xét và biểu quyết. Bất kỳ ai trong cộng đồng đều có quyền đề xuất EIP, và những đề xuất này có thể tác động lớn đến cơ chế đồng thuận hoặc tiêu chuẩn token, như EIP 1559 và EIP 721.
EIPs là sự kế thừa từ các quy trình như Bitcoin Improvement Proposals (BIPs) và Python Enhancement Proposals (PEPs). Các EIP được chỉnh sửa để đảm bảo định dạng đúng trước khi được đưa vào thực thi. Trước đây, Vitalik Buterin và Gavin Wood là những người chịu trách nhiệm chỉnh sửa các EIP.
Lịch sử các đợt Fork của Ethereum
- Frontier (30/7/2015): Đây là cột mốc đầu tiên của Ethereum, đánh dấu sự ra đời của chuỗi khối với block 0. Trong giai đoạn này, các miner bắt đầu tham gia mạng lưới, với gas limit cao nhất là 5,000.
- Frontier Thawing (7/9/2015): Hard Fork tại block 200,000 dỡ bỏ giới hạn gas limit 5,000 và giới thiệu bom độ khó, tính năng bảo vệ mạng lưới khi chuyển sang Proof of Stake.
- Homestead (14/3/2016): Hard Fork tại block 1,150,000, đánh dấu sự chuyển đổi giai đoạn từ Frontier sang Homestead với ba thay đổi lớn: loại bỏ hợp đồng Canary, giới thiệu code mới trong Solidity, và ra mắt ví Mist.
- The DAO Hard Fork (20/7/2016): Một hacker khai thác lỗ hổng trong The DAO smart contract, dẫn đến việc tách chuỗi khối Ethereum thành Ethereum (ETH) và Ethereum Classic (ETC).
- Tangerine Whistle (18/10/2016): EIP-150 Hard Fork tại block 2,463,000 nhằm điều chỉnh phí gas để giải quyết tấn công DoS.
- Spurious Dragon (22/11/2016): Hard Fork tại block 2,675,000 với việc áp dụng các EIP mới, bao gồm EIP-155, EIP-160, EIP-161, và EIP-170.
- Metropolis (12/10/2017): Soft Fork gồm hai phần: Byzantium và Constantinople, nhằm cải thiện khả năng mở rộng và bảo mật của Ethereum.
- Constantinople – St. Petersburg (28/2/2019): Hard Fork tại block 7,280,000, tối ưu hóa việc sử dụng gas và trì hoãn độ khó của mạng lưới.
- Istanbul (4/12/2019): Hard Fork tại block 9,069,000, giới thiệu 6 EIP mới, bao gồm khả năng tương thích với ZCash và giảm phí gas cho STARKs và SNARKs.
- Muir Glacier (2/1/2020): Fork tại block 9,200,000, trì hoãn bom độ khó để bảo vệ mạng lưới.
- Beacon Chain Genesis (1/12/2020): Ra mắt Beacon Chain, chuẩn bị cho việc chuyển đổi sang Proof of Stake.
- Berlin (15/4/2021): Hard Fork tại block 12,244,000 với 4 EIP cải tiến, bao gồm giảm phí gas cho ModExp và tăng phí gas cho các yêu cầu lần đầu.
-
London (5/8/2021): Hard Fork tại block 12,965,000 với đề xuất EIP-1559, kích hoạt tính năng đốt ETH sau mỗi giao dịch.
- The Merge (15/9/2022): Hard Fork tại block 15,537,394, đánh dấu việc chuyển đổi hoàn toàn từ Proof of Work sang Proof of Stake.
Tương lai của Ethereum
Ethereum dự kiến sẽ trải qua nhiều đợt nâng cấp nữa trong tương lai, bao gồm The Surge, The Verge, The Purge, và The Splurge. Mỗi đợt nâng cấp có thể kéo dài từ 3-5 năm, khiến roadmap của Ethereum kéo dài đến 20 năm.
- The Surge: Tập trung vào mở rộng khả năng xử lý của mạng lưới qua cơ chế Sharding.
- The Verge: Áp dụng mô hình Verkle Trees để giảm kích thước node.
- The Purge: Giảm dung lượng lưu trữ cần thiết cho validator, loại bỏ dữ liệu lịch sử và nợ xấu.
- The Splurge: Sửa lỗi và tối ưu hóa hoạt động của Ethereum sau các đợt nâng cấp trước.
Những câu hỏi xung quanh Ethereum Hard Fork
- Hard Fork đầu tiên của Ethereum diễn ra khi nào? Đợt Hard Fork đầu tiên của Ethereum, Frontier, diễn ra vào ngày 30 tháng 7 năm 2015.
- Khi nào bản nâng cấp Hard Fork London được triển khai? Bản nâng cấp London Hard Fork được triển khai vào ngày 5 tháng 8 năm 2021 với đề xuất EIP-1559.
- Cuộc tấn công vào DAO dẫn đến Hard Fork lớn khi nào? Vụ tấn công vào The DAO xảy ra vào ngày 20 tháng 7 năm 2016, dẫn đến Hard Fork chia tách Ethereum thành ETH và ETC.
Các dự án và ứng dụng trên Ethereum Fork
Ethereum Fork không chỉ mang lại những cải tiến kỹ thuật cho mạng lưới mà còn mở ra nhiều cơ hội cho các dự án và ứng dụng mới trên nền tảng này. Những đợt Fork quan trọng thường tạo điều kiện cho sự phát triển của các ứng dụng phi tập trung (DApps), hợp đồng thông minh, và DeFi (Tài chính phi tập trung). Một số dự án nổi bật được triển khai trên Ethereum sau các đợt Fork bao gồm:
- Uniswap: Một trong những sàn giao dịch phi tập trung (DEX) lớn nhất, Uniswap tận dụng các tính năng mới của Ethereum như EIP-1559 để cải thiện trải nghiệm người dùng với phí giao dịch thấp hơn.
- MakerDAO: Dự án stablecoin phi tập trung DAI sử dụng hợp đồng thông minh của Ethereum để phát hành và quản lý các khoản vay, đặc biệt hưởng lợi từ các cải tiến bảo mật và khả năng mở rộng sau các đợt Fork như Byzantium và Constantinople.
- Chainlink: Một mạng lưới oracle phi tập trung cung cấp dữ liệu ngoài chuỗi cho các hợp đồng thông minh trên Ethereum, hưởng lợi từ các cải tiến về hiệu suất và khả năng mở rộng sau các đợt Fork.
- Aave: Nền tảng cho vay phi tập trung, Aave triển khai các tính năng mới của Ethereum để cung cấp các dịch vụ tài chính với phí thấp và bảo mật cao.
Những thách thức và tương lai của Ethereum Fork
Mặc dù các đợt Fork mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng không thiếu thách thức. Một số vấn đề lớn bao gồm:
- Tính phân mảnh: Các Fork có thể dẫn đến việc phân mảnh cộng đồng và hệ sinh thái, như trường hợp của Ethereum Classic. Điều này tạo ra các chuỗi khối cạnh tranh và có thể làm giảm giá trị của token gốc.
- Khả năng tương thích: Mỗi đợt Fork có thể tạo ra sự không tương thích giữa các phiên bản trước và sau, gây khó khăn cho việc duy trì và cập nhật các ứng dụng và dự án đã triển khai trước đó.
- Quản trị: Quy trình biểu quyết và quản lý các đề xuất cải tiến (EIP) có thể dẫn đến sự phân cực trong cộng đồng, đặc biệt khi các thay đổi lớn được đề xuất.
Với kế hoạch dài hạn, Ethereum dự kiến sẽ tiếp tục các đợt nâng cấp thông qua Fork trong nhiều năm tới. Mỗi đợt Fork sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai của mạng lưới, giúp Ethereum duy trì vị trí là một trong những blockchain hàng đầu thế giới.
Lời kết
Ethereum Fork không chỉ là những bản nâng cấp kỹ thuật mà còn là những cột mốc quan trọng trong sự phát triển của toàn bộ hệ sinh thái. Từ việc tăng cường bảo mật, cải thiện khả năng mở rộng, đến việc tối ưu hóa phí giao dịch, các đợt Fork đã giúp Ethereum trở thành một nền tảng mạnh mẽ cho hàng ngàn dự án và ứng dụng trên toàn thế giới. Trong tương lai, Ethereum sẽ tiếp tục đương đầu với những thách thức và cơ hội mới, khi mà các đợt Fork tiếp tục thúc đẩy sự tiến bộ và đổi mới của mạng lưới này.
Câu hỏi thường gặp về Ethereum Hard Fork
- Hard Fork đầu tiên của Ethereum diễn ra khi nào?
- Hard Fork đầu tiên của Ethereum, tên là Frontier, diễn ra vào ngày 30 tháng 7 năm 2015. Đây là cột mốc khởi đầu của mạng lưới Ethereum.
- Tại sao Ethereum lại thực hiện các Hard Fork?
- Ethereum thực hiện các Hard Fork để cải tiến và nâng cấp mạng lưới, nhằm giải quyết các vấn đề hiện tại và thêm các tính năng mới. Những Fork này thường được lên kế hoạch trước theo roadmap của Ethereum.
- Có những loại Fork nào trên Ethereum?
- Trên Ethereum, có hai loại Fork chính: Soft Fork và Hard Fork. Soft Fork thường không gây chia tách chuỗi, trong khi Hard Fork có thể tạo ra một chuỗi mới nếu có sự bất đồng trong cộng đồng, như trường hợp của Ethereum Classic.
- Sự khác biệt giữa Ethereum và Ethereum Classic là gì?
- Ethereum Classic (ETC) là phiên bản gốc của Ethereum sau Hard Fork vào năm 2016 do vụ hack The DAO. Ethereum (ETH) là chuỗi khối mới được tạo ra sau Fork, trong khi Ethereum Classic tiếp tục với chuỗi cũ.
- Hard Fork London ảnh hưởng như thế nào đến Ethereum?
- Hard Fork London, diễn ra vào ngày 5 tháng 8 năm 2021, bao gồm đề xuất EIP-1559, đã thay đổi cách tính phí gas và kích hoạt tính năng đốt ETH sau mỗi giao dịch, làm giảm lạm phát hoặc thậm chí tạo ra giảm phát cho ETH.
- Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi không cập nhật phần mềm khi Ethereum Hard Fork?
- Nếu bạn không cập nhật phần mềm sau một Hard Fork, bạn có thể bị mắc kẹt trên một chuỗi không được hỗ trợ và không thể tương tác với các giao dịch hoặc hợp đồng thông minh trên chuỗi mới.
- Hard Fork có ảnh hưởng đến số lượng ETH tôi đang nắm giữ không?
- Thông thường, các Hard Fork không ảnh hưởng đến số lượng ETH bạn nắm giữ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp như vụ phân chia Ethereum và Ethereum Classic, bạn có thể nhận được số lượng coin tương đương trên cả hai chuỗi.
- Ethereum Hard Fork có làm mất dữ liệu giao dịch trước đó không?
- Không, các Hard Fork trên Ethereum không làm mất dữ liệu giao dịch trước đó. Tất cả các giao dịch trên chuỗi cũ vẫn được lưu giữ trên chuỗi mới, trừ khi chuỗi bị phân chia như trường hợp Ethereum Classic.
- Làm thế nào để theo dõi các đợt Fork sắp tới của Ethereum?
- Bạn có thể theo dõi các đợt Fork sắp tới của Ethereum thông qua các trang web chính thức của Ethereum Foundation, các kênh truyền thông xã hội hoặc các diễn đàn chuyên về blockchain và crypto.
- Hard Fork có phải là cuối cùng trong quá trình phát triển của Ethereum không?
- Không, Hard Fork không phải là cuối cùng. Ethereum dự kiến sẽ tiếp tục có các đợt Fork trong tương lai để nâng cấp và cải tiến mạng lưới, với các kế hoạch dài hạn như The Merge, The Surge, The Verge, và các nâng cấp khác.